Kismaayo(Idaacadda Waamo)-Maalinta Xuquuqul Insaanka waxaa la xusaa sanad walba 10ka Diseembar – waa maalinta Golaha Guud ee Qaramada Midoobay uu ansixiyay, 1948-kii, Baaqa Caalamiga ah ee Xuquuqda Aadanaha (UDHR). UDHR waa dukumeenti muhim ah, kaas oo ku dhawaaqaya xuquuqda ma-guuraanka ah ee qof kastaa uu xaq u leeyahay bini’aadan ahaan – iyadoon loo eegayn jinsiyad, midab, diin, lab ama dhedig, luqad, siyaasad ama fikrad kale, asal qaran ama bulsho, hanti, dhalasho ama xaalad kale . Waxaa lagu heli karaa in ka badan 500 luqadood, waa dukumeentiga ugu tarjuman adduunka.
Mawduuca 2021:waayaraynta sinnaan la’aanta, iyo horumarinta xuquuqda aadanaha
Mawduuca Maalinta Xuquuqul Insaanka ee sanadkan waxa uu la xidhiidhaa ‘Sinaanta’ iyo Qodobka 1 ee UDHR – “Dhammaan bini’aadamku waxay dhasheen iyagoo xor ah oo siman xagga sharafta iyo xuquuqda.”
Mabaadi’da sinnaanta iyo takoor la’aanta ayaa xudunta u ah xuquuqda aadanaha. Sinaanku waxa ay la socotaa Ajendaha 2030 iyo habka Qaramada Midoobay ee lagu sheegay dukumeentigu qaab-dhismeedka la wadaago ee ku saabsan in aan cidina ka danbeyn: sinnaanta iyo takoor la’aanta horumarka waara. Tan waxaa ka mid ah wax ka qabashada iyo xal u helida noocyada takoorka xididdada dheer ee saameeyay dadka ugu nugul bulshooyinka, oo ay ku jiraan haweenka iyo gabdhaha, dadyowga asaliga ah, dadka ka soo jeeda Afrika, dadka LGBTI, muhaajiriinta iyo dadka naafada ah, iyo kuwo kale.
Sinnaanta, ka mid noqoshada iyo takoor la’aanta, si kale haddii loo dhigo – habka ku salaysan xuquuqda aadanaha ee horumarinta – waa habka ugu wanaagsan ee lagu dhimi karo sinnaan la’aanta iyo dib-u-cusbooneysiinta jidkeena xaqiijinta 2030 ee Sinaanta.
Maalinta Xuquuqul Insaanka ayaa sanad walba laga xusaa aduunka 10ka December sanad walba.
Taariikhda waxaa loo doortay in lagu ixtiraamo ansaxinta iyo ku dhawaaqista Golaha loo dhan yahay ee Qaramada Midoobay, 10kii Disembar 1948, ee Baaqa Caalamiga ah ee Xuquuqul Insaanka (UDHR), ku dhawaaqistii ugu horreysay ee xuquuqal insaanka caalamiga ah iyo mid ka mid ah guulihii waaweynaa ee ugu horreeyay ee Qaramada Midoobay cusub.
Aasaaska rasmiga ah ee maalinta xuquuqul insaanka waxa ay ka dhacday shirkii 317aad ee golaha guud ee 4 December 1950, markaasoo golaha loo dhan yahay uu ku dhawaaqay qaraarka 423, iyada oo lagu martiqaaday dhammaan wadamada xubnaha ka ah iyo ururada kale ee danaynaya inay u dabaaldegaan maalintaas sida ay u arkaan inay ku habboon yihiin.
Maalintan waxaa si caadi ah loogu xusaa shirar siyaasadeed oo heerkoodu sareeyo iyo munaasabado dhaqameed iyo bandhigyo ka hadlaya arrimaha xuquuqul insaanka. Ka sokow, waa dhaqan ahaan 10ka Diseembar in abaal-marinaha Qaramada Midoobay ee Xuquuqda Aadanaha ee shanta sano ah la bixiyo. Ururo badan oo dowli ah iyo kuwa aan dawli ahayn oo ka shaqeeya arrimaha xuquuqul insaanka ayaa sidoo kale qorsheeya munaasabado gaar ah oo lagu xusayo maalinta, si la mid ah ururo badan oo rayid ah iyo kuwa arrimaha bulshada.